ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವನ ವಿರಳ ದೇಗುಲ

ಐತಿಹ್ಯ: ಪುರಾಣ ಕಥೆಯೊಂದರ ಪ್ರಕಾರ, ಬ್ರಹ್ಮ ಯಜ್ಞ ಮಾಡಲು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿರುತ್ತಾನೆ. ಮಡದಿ ಇಲ್ಲದೇ ಯಜ್ಞ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮಡದಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಯಜ್ಞ ಮಾಡಲೇಬೇಕಾದ್ದರಿಂದ ಬ್ರಹ್ಮ ಗಾಯತ್ರಿಯನ್ನು ವಿವಾಹವಾಗಿ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತಾನೆ. ಸಾವಿತ್ರಿ ಬಂದು ನೋಡಿದಾಗ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಗಾಯತ್ರಿ ವಿವಾಹವಾಗಿರುವುದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಸಾವಿತ್ರಿ 'ನಿನಗೆ ಭೂಲೋಕದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಲಿ' ಎಂದು ಶಾಪ ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ನೀಡುತ್ತಾಳೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಬ್ರಹ್ಮದೇವರಿಗೆ ಎಲ್ಲೂ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲುವುದಿಲ್ಲ ಎಂಬುದು ನಂಬಿಕೆ.


ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪುಷ್ಕರ್‌

ನಿರ್ಮಾಣ 14ನೇ ಶತಮಾನ. ಜಗತ್‌ಪೀಠ ಬ್ರಹ್ಮ ಮಂದಿರ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಹ್ಮದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿರುವ ಕೆಲವೇ ಕೆಲವು ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಈ ದೇಗುಲ ಪುಷ್ಕರ್‌ ಸರೋವರದ ದಂಡೆಯ ಮೇಲೆ ನೆಲೆ ನಿಂತಿದೆ. ಐತಿಹ್ಯದ ಪ್ರಕಾರ ಬ್ರಹ್ಮನ ಕೈಯಿಂದ ಕಮಲ ಬಿದ್ದಿದ್ದರಿಂದಾಗಿ ಆ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಪುಷ್ಕರ ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂದಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ, ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನು ತನ್ನ ಪತ್ನಿಯರ ಸಮೇತ ಗಾಯತ್ರಿ ಹಾಗೂ ಸಾವಿತ್ರಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಎಡ ಹಾಗೂ ಬಲ ಬದಿಗೆ ಕುಳಿತಿರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ಆದಿ ಬ್ರಹ್ಮ ಆಲಯ, ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ

ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ ಬ್ರಹ್ಮನ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಆದಿ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನವೂ ಒಂದು. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವು ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶದ ಖೋಖಾನ್‌ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಭುಂತರ್‌ನಿಂದ ಅಂದಾಜು 4 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಮರದಿಂದಲೇ ನಿರ್ಮಾಣ. ಗರ್ಭಗುಡಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೂರ್ತಿ ಇದೆ. ಜತೆಗೆ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೂರ್ತಿಯೂ ಇದೆ. ನಾಲ್ಕು ಛಾವಣಿಯಿದ್ದು ಪಗೋಡಾ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದ ಮೇಲಿನ ಕೆತ್ತನೆ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಿವೆ.

ಮಿತ್ರಾನಂತಪುರಂ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕೇರಳ

ಕೇರಳದ ಮಿತ್ರಾನಂತಪುರಂ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಂಕೀರ್ಣದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ಪದ್ಮನಾಭ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಾದ ಬ್ರಹ್ಮ, ವಿಷ್ಣು, ಮಹೇಶ್ವರರನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಬ್ರಹ್ಮದೇವ ಕುಳಿತ ಭಂಗಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾನೆ. ತ್ರಿಮೂರ್ತಿಗಳಲ್ಲದೆ ಗಣೇಶ ಹಾಗೂ ನಾಗರಾಜ ದೇವರ ಮೂರ್ತಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. ನಿರ್ಮಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಖರ ಮಾಹಿತಿ ಇಲ್ಲ. ಕ್ರಿ.ಶ. 1196ರಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿದೆ.


ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ ಗೋವಾ

ಗೋವಾದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಿಮ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಏಕೈಕ ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವಸ್ಥಾನ. ವಾಲಪೋಯಿಯಿಂದ 7ಕಿ.ಮೀ. ಹಾಗೂ ಪಣಜಿಯಿಂದ 60ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು 5ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ. ಕಪ್ಪುಶಿಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಡೆದ ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೂರ್ತಿ ನಾಲ್ಕು ಹಸ್ತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. ಅಲ್ಲದೇ ಗಣಪತಿ, ಶಿವನ ವಾಹನ ನಂದಿ, ವಿಷ್ಣುವಿನ ಕೆತ್ತನೆ ಕಾಣಬಹುದು.

ಬ್ರಹ್ಮ ಪುರೀಶ್ವರ

ತಿರುಪತ್ತೂರ್‌ಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ತ್ರಿಚಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರೀಶ್ವರ್‌ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದ್ದು, ಸ್ವಯಾಂಭು ಲಿಂಗದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮದೇವ ನೆಲೆ ನಿಂತಿದ್ದಾನೆ. ಬ್ರಹ್ಮಪುರೀಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದರೆ ಹಣೆಬರಹವನ್ನೇ ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು, ಇಷ್ಟಾರ್ಥ ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಭಕ್ತರ ನಂಬಿಕೆ. ತ್ರಿಚಿಯಿಂದ 35ಕಿಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಸಮಯಪುರಂ ಮಾರಿಯಮ್ಮನ್‌ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ 16ಕಿ.ಮೀ.ದೂರದಲ್ಲಿದೆ.