ಮುಂಬಯಿ: ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ 2022-23ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಅಧಿಕ ಅಂದರೆ 87,416 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು (ಡಿವಿಡೆಂಡ್) ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ನೀಡಲು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಆರ್ಬಿಐ) ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗೆ ಆರ್ಬಿಐನ ಆಡಳಿತ ಮಂಡಳಿ ಶುಕ್ರವಾರ ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ. 2021-22ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಆರ್ಬಿಐ 30,307 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಡಿವಿಡೆಂಡ್ ಅನ್ನು ವರ್ಗಾಯಿಸಿತ್ತು. ಈಗ ನೀಡಲಾಗಿರುವ ಡಿವಿಡೆಂಡ್ ಮೊತ್ತವು ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಸರಕಾರ ಅಂದಾಜು ಮಾಡಿದ್ದಕ್ಕಿಂತಲೂ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಸರಕಾರವು ಆರ್ಬಿಐ ಮತ್ತು ಸರಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ಹಾಗೂ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ 48,000 ಕೋಟಿ ರೂ. ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿತ್ತು.
ಆರ್ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ್ ದಾಸ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಆರ್ಬಿಐ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಮಂಡಳಿಯ 602ನೇ ಸಭೆ ನಡೆಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾಗತಿಕ ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾಗತಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಉಪ ಗರ್ವನರ್ಗಳಾದ ಮಹೇಶ್ ಕುಮಾರ್ ಜೈನ್, ಮೈಕೆಲ್ ದೇವವ್ರತ ಪಾತ್ರ, ಎಂ. ರಾಜೇಶ್ವರ್ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇತರ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.
ಭರ್ಜರಿ ಆದಾಯ
ಆರ್ಬಿಐನ ಗಳಿಕೆ ಏರಿಕೆ ಒಂದು ಕಡೆಯಾದರೆ, ಸರಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ದಾಖಲೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಲಾಭವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿವೆ. 2022-23ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಲಾಭವು 1 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ದಾಟಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಬೊಕ್ಕಸಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣವು ಲಾಭಾಂಶದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಲಿದೆ.
ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹಣ ಹೆಚ್ಚಳ
ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣ ಕಾಯ್ದಿಡಲು ಆರ್ಬಿಐ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಶೇ. 5.5ರಿಂದ ಈಗ ಶೇ. 6ಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಆರ್ಬಿಐ ಸಭೆ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ.
ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆ ಆದಾಯದ ಮೂಲ
ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ತನ್ನ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಆರ್ಬಿಐನ ಡಿವಿಡೆಂಡ್ಗಳು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಅದಾಯದ ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿವೆ.
ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಸರಕಾರವು ಆರ್ಬಿಐ ಮತ್ತು ಸರಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳಿಂದ 73,948 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಲಾಭಾಂಶದ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆಗ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಕೇವಲ 40,953 ಕೋಟಿ ರೂ. ಮಾತ್ರ ಜಮೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ವರ್ಷ ಸರಕಾರದ ಅಂದಾಜಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭಾಂಶ (87,416 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ) ಬಂದಿದೆ.
ಆರ್ಬಿಐಗೆ ಆದಾಯ ಎಲ್ಲಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ?
* ವಿದೇಶೀ ಕರೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಆರ್ಬಿಐನ ಆದಾಯ ಏರಿಕೆ.
* ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಆರ್ಬಿಐ ರೆಪೋ (ಬಡ್ಡಿ ದರ) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಾಲ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಬಡ್ಡಿ ಆರ್ಬಿಐಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಆದಾಯವಾಗಿದೆ.
* ಫಾರೀನ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಈ ಬಾರಿ 68,000 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭವನ್ನು ಆರ್ಬಿಐ ದಾಖಲಿಸಿದೆ.
* ರುಪೀ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೀಸ್ (ಆರ್ಎಸ್) ಹಿಡುವಳಿ ಮೇಲಿನ ಬಡ್ಡಿ
* ಎಲ್ಎಎಫ್ ಮತ್ತು ಎಂಎಸ್ಎಫ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ ಬಡ್ಡಿ ಆದಾಯ
* ಸಾಲಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂಗಡಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಬಡ್ಡಿ
ಆರ್ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ್ ದಾಸ್ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಆರ್ಬಿಐ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಮಂಡಳಿಯ 602ನೇ ಸಭೆ ನಡೆಯಿತು. ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾಗತಿಕ ಮತ್ತು ದೇಶೀಯ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೇ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಾಗತಿಕ ರಾಜಕೀಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸವಾಲುಗಳು ಮತ್ತು ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಪರಾಮರ್ಶೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಉಪ ಗರ್ವನರ್ಗಳಾದ ಮಹೇಶ್ ಕುಮಾರ್ ಜೈನ್, ಮೈಕೆಲ್ ದೇವವ್ರತ ಪಾತ್ರ, ಎಂ. ರಾಜೇಶ್ವರ್ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇತರ ನಿರ್ದೇಶಕರು ಸಭೆಯಲ್ಲಿದ್ದರು.
ಭರ್ಜರಿ ಆದಾಯ
ಆರ್ಬಿಐನ ಗಳಿಕೆ ಏರಿಕೆ ಒಂದು ಕಡೆಯಾದರೆ, ಸರಕಾರಿ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳು ದಾಖಲೆ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಲಾಭವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿವೆ. 2022-23ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಲಾಭವು 1 ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ರೂ. ದಾಟಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರದ ಬೊಕ್ಕಸಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣವು ಲಾಭಾಂಶದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಂದು ಸೇರಲಿದೆ.
ವಿಪತ್ತು ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹಣ ಹೆಚ್ಚಳ
ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಪತ್ತುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಹಣ ಕಾಯ್ದಿಡಲು ಆರ್ಬಿಐ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಶೇ. 5.5ರಿಂದ ಈಗ ಶೇ. 6ಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಆರ್ಬಿಐ ಸಭೆ ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ.
ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆ ಆದಾಯದ ಮೂಲ
ಕೇಂದ್ರ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ತನ್ನ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ಕೆಲ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಆರ್ಬಿಐನ ಡಿವಿಡೆಂಡ್ಗಳು ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಅದಾಯದ ಮೂಲಗಳಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿವೆ.
ಕಳೆದ ವರ್ಷ ಸರಕಾರವು ಆರ್ಬಿಐ ಮತ್ತು ಸರಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ಗಳಿಂದ 73,948 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಲಾಭಾಂಶದ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ, ಆಗ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಕೇವಲ 40,953 ಕೋಟಿ ರೂ. ಮಾತ್ರ ಜಮೆಯಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ವರ್ಷ ಸರಕಾರದ ಅಂದಾಜಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭಾಂಶ (87,416 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ) ಬಂದಿದೆ.
ಆರ್ಬಿಐಗೆ ಆದಾಯ ಎಲ್ಲಿಂದ ಬರುತ್ತದೆ?
* ವಿದೇಶೀ ಕರೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಆರ್ಬಿಐನ ಆದಾಯ ಏರಿಕೆ.
* ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಆರ್ಬಿಐ ರೆಪೋ (ಬಡ್ಡಿ ದರ) ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಸಾಲ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಬಡ್ಡಿ ಆರ್ಬಿಐಗೆ ಒಳ್ಳೆಯ ಆದಾಯವಾಗಿದೆ.
* ಫಾರೀನ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳ ಮಾರಾಟದಿಂದ ಈ ಬಾರಿ 68,000 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭವನ್ನು ಆರ್ಬಿಐ ದಾಖಲಿಸಿದೆ.
* ರುಪೀ ಸೆಕ್ಯೂರಿಟೀಸ್ (ಆರ್ಎಸ್) ಹಿಡುವಳಿ ಮೇಲಿನ ಬಡ್ಡಿ
* ಎಲ್ಎಎಫ್ ಮತ್ತು ಎಂಎಸ್ಎಫ್ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಳಿಸಿದ ಬಡ್ಡಿ ಆದಾಯ
* ಸಾಲಗಳು ಮತ್ತು ಮುಂಗಡಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಬಡ್ಡಿ