ಆ್ಯಪ್ನಗರ

ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಹಾಮನೆಯ ಕಲ್ಪನೆ

ಮಹಾಮನೆ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪ, ಕದಳಿ- ಇವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಹನ್ನೆರಡನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ; ನಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು

Vijaya Karnataka 7 May 2019, 5:00 am
- ಡಾ.ಬಸವರಾಜ ಕಲ್ಗುಡಿ
Vijaya Karnataka Web b2


ಬುದ್ಧ, ಬಸವನಂಥ ಅನುಭಾವಿಕ ಸಂವೇದನೆಗಳು ಬದುಕನ್ನು ಮೂಲಭಿತ್ತಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ನೋಡಿದಂಥವು ಹಾಗೂ ಬದುಕಿದಂಥವು; ಶುದ್ಧ ಆನುಭಾವಿಕ ಸಂವೇದನೆಯವು. ಬಸವಣ್ಣನವರ 'ಮಹಾಮನೆ'ಯ ಸೃಷ್ಟಿ ಶುರುವಾಗುವುದೇ ಇಲ್ಲಿ. ನಮ್ಮಲ್ಲಿಯೂ ಹಾಗೊಂದು ಮಹಾಮನೆಯು ಸೃಷ್ಟಿಯಾಗಬೇಕಾದ್ದೂ ನಮ್ಮೊಳಗಿನಿಂದಲೇ. ಮಹಾಮನೆ, ಅನುಭವ ಮಂಟಪ, ಕದಳಿ- ಇವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ಹನ್ನೆರಡನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಸ್ಥಳಗಳಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲ; ನಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಪ್ರತಿಮೆಗಳು ಎಂದು ಅನ್ವಯಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಆಗ ವರ್ತಮಾನದಲ್ಲಿ, ಈ ಕ್ಷ ಣದಲ್ಲಿ, ನನ್ನೊಳಗೆ ಪರಿವರ್ತನೆಯಾಗುವುದು ಸಾಧ್ಯ.

ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಚನವೊಂದು ಇಂತಿದೆ:

ಎನ್ನ ನಡೆಯೊಂದು ಪರಿ, ಎನ್ನ ನುಡಿಯೊಂದು ಪರಿ

ಎನ್ನೊಳಗೇನೂ ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲ ನೋಡಯ್ಯಾ

ನುಡಿಗೆ ತಕ್ಕ ನಡೆಯ ಕಂಡೊಡೆ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೊಳಗಿರ್ಪನಯ್ಯಾ.

ಈ ವಚನದ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಅದರ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ನಮಗೆ ಅನ್ವಯಿಸಿಕೊಂಡು ನೋಡಿದರೆ ಬಸವಣ್ಣನಿಗೆ ನಾವು ಅಂಟಿಸಿದ್ದ ಈ ವಚನವು ನಮ್ಮನ್ನೇ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಮಾತಾಗುವುದಿಲ್ಲವೇ? ಈಗಿನ ಅರಿವಿನ ಭಾಷೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲವೇ? ಮನುಷ್ಯನಿಂದ ಅತೀತವಾದ ಹಾಗೂ ಅಲೌಕಿಕವಾದ ದೈವವನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದ ವಚನಕಾರರು 'ದೇಹದೊಳಗೆ ದೈವ', 'ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯ' ಎಂಬ ಪರಮಾರ್ಥವನ್ನು ಬಹುಮುಖ್ಯವೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಅವರ ಅರಿವಿನ ಆ ಅಂತಃಸತ್ವಗಳು ನಮ್ಮ ಕಾಲದಲ್ಲೂ, ನಮ್ಮಲ್ಲೂ ಪ್ರಮುಖವಾಗಬೇಕಾದ ತಿಳುವಳಿಕೆಯ ಅಂಶಗಳಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ. ಹೊರಗಿನ ದೈವಗಳು ಮನುಷ್ಯನ ಅಂತಃಶಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಪೂರಕವೇ ಎನ್ನುವ ಪ್ರಶ್ನೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿದೆ.

ಸ್ವಪ್ರಜ್ಞೆ, ಸ್ವಂತ ಪ್ರಯತ್ನ ಮತ್ತು ಪ್ರಜ್ಞಾವಿವೇಕಗಳ ಸಂಗಮವು ಪ್ರಮುಖವಾಗಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ವಚನಕಾರರು ತಿಳಿದಿದ್ದರು. ಬಸವಣ್ಣನವರ ಮಹಾಮನೆಯ ಅರಿವಿನ ಸಾಧ್ಯಾಸಾಧ್ಯತೆಗಳು ಮೊಳಕೆಗೊಳ್ಳುವುದು ಇಲ್ಲಿಯೇ. ದೇಹವೆಂಬ ಮನೆಯು ಮಹಾಮನೆಯಾಗಬೇಕಾದ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ವಚನಗಳನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರಲ್ಲಿ ಕಾಣುತ್ತೇವೆ. ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸಂಬಂಧವಿರುವ ವಚನಗಳಿವು. ಒಂದನೆಯದು :

ಉಳ್ಳವರು ಶಿವಾಲಯವಮಾಡುವರು;

ನಾನೇನು ಮಾಡಲಿ; ಬಡವನಯ್ಯಾ

ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ, ದೇಹವೇ ದೇಗುಲ

ಸಿರವೇ ಹೊನ್ನಕಳಸವಯ್ಯ

ಕೂಡಲ ಸಂಗಮದೇವಾ! ಕೇಳಯ್ಯಾ

ಸ್ಥಾವರಕ್ಕಳಿವುಂಟು, ಜಂಗಮಕ್ಕಳಿವಿಲ್ಲಾ!

ದೇಹವೇ ದೇಗುಲವಾಗುವುದು; ಸ್ಥಾವರ ಶಿವಾಲಯಕ್ಕಿಂತ ಬಹುಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು ಎನ್ನುವ ಮುಖ್ಯ ಧ್ವನಿಯು ಇಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಬದುಕಿರುವವರೆಗೂ ದೇಹ ಹಾಗೂ ಅದರ ಭಾಗವಾದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧವಾಗಿಡಬೇಕಾದ ಕ್ರಿಯೆಯ ಕಡೆಗೆ ಒತ್ತು ಕೊಡುತ್ತದೆ. ನಡೆ ಹಾಗೂ ನುಡಿಯ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಬಂಧ ಸಾಧ್ಯವಾಗಬೇಕಾದದ್ದು ಇಲ್ಲಿಯೇ. ಏಕಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧ ಲೌಕಿಕವೂ, ಅನುಭಾವಿಕವೂ ಆದ ನಡೆ ಇದು. ಈ ಒಳಗಿನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಹಸನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಕಾಯಕವು ಎಷ್ಟು ಮುಖ್ಯವೆನ್ನುವುದನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.

ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿದ್ದಾನೋ ಇಲ್ಲವೊ?

ಹೊಸ್ತಿಲಲ್ಲಿ ಹುಲ್ಲು ಹುಟ್ಟಿ, ಮನೆಯೊಳಗೆ ರಜ ತುಂಬಿ

ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿದ್ದಾನೋ ಇಲ್ಲವೋ?

ತನುವಿನೊಳಗೆ ಹುಸಿ ತುಂಬಿ, ಮನದೊಳಗೆ ವಿಷಯ ತುಂಬಿ

ಮನೆಯೊಳಗೆ ಮನೆಯೊಡೆಯನಿಲ್ಲಾ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ.

ಹುಸಿ ಮತ್ತು ವಿಷಯಗಳು ಮಹಾಮನೆಯನ್ನು ಪಾಳು ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಮನೆಯ ಒಡೆಯ ವಾಸಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ಸ್ಥಳ ಅದು. ಬಸವಣ್ಣನ ಈ ವಚನವು, ದೇಹದ ದೈವತ್ವದ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು, ಹುಸಿ ನುಡಿಯದಿರುವುದು ಹಾಗೂ ಸ್ವಾರ್ಥ ಬಯಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಕೂಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಮುಂದಿನ ಲೇಖನ

Vijay Karnataka News App: ನಿಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲು ನಡೆಯುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನುಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಾ? ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಆ್ಯಪ್‌ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ ಹಾಗೂ ರಿಪೋರ್ಟ್‌ ಕಳಿಸಿ
ಲೇಟೆಸ್ಟ್‌ ನ್ಯೂಸ್‌ ಅಪ್‌ಡೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿರಿ, Vijay Karnataka ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌ಪೇಜ್‌ ಲೈಕ್‌ ಮಾಡಿರಿ