ಆ್ಯಪ್ನಗರ

ಜೀವಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಉಸಿರೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಿಜವಾದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ

ಉಸಿರಾಟದಿಂದ ಈ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಸುರುವಾಗುವ ನಮ್ಮ ಬಾಳು ಉಸಿರು ಬಂದಾದ ಕೂಡಲೆ ಖಲಾಸ್‌ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ನಾವು ಉಸಿರಾಡದಿರುವ ಜಾಗವಿಲ್ಲ, ವೇಳೆಯಿಲ್ಲ, ಅವಸ್ಥೆಯಿಲ್ಲ.

Vijaya Karnataka 25 Aug 2018, 9:30 am
- ಎಚ್‌ಎಸ್‌ ಶಿವಪ್ರಕಾಶ್‌
Vijaya Karnataka Web 1


ಉಸಿರಾಟದಿಂದ ಈ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಸುರುವಾಗುವ ನಮ್ಮ ಬಾಳು ಉಸಿರು ಬಂದಾದ ಕೂಡಲೆ ಖಲಾಸ್‌ ಆಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ನಾವು ಉಸಿರಾಡದಿರುವ ಜಾಗವಿಲ್ಲ, ವೇಳೆಯಿಲ್ಲ, ಅವಸ್ಥೆಯಿಲ್ಲ. ಉಸಿರು ನಿಂತ ಕೂಡಲೆ ಶರೀರವೆಂಬ ಜಟಿಲವಾದ ಯಂತ್ರ ಕೊರಡಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ರೀತಿಯ ಚಲನೆಗಳ ಅಂತಿಮ ಮಾಪಕವಾದ ಬೆಳಕಿಗಿಂತಲೂ ತರಾತುರಿಯಲ್ಲಿ ಹದಿನಾಕು ಉಸಿರು ಬಿಟ್ಟು ಏಸುದಿನ ಸುತ್ತಿ ಬರುವ ಮನಸಿನ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿಗಳ ತರಂಗಗಳು ಸ್ತಬ್ಧವಾಗಿಬಿಡುತ್ತವೆ.

ಕೊರಳುಸಿರ ಗೆಳೆಯ, ಗೆಳತಿಯರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬಾಳುದ್ದಕ್ಕೂ ಬದುಕಿದವರುಂಟು. ನಂಟರಿಷ್ಟರ ಸಂಗವನ್ನು ಹರಿದುಕೊಂಡು ಇಡೀ ಬಾಳು ಬದುಕಿದವರುಂಟು. ದೇಶಭಾಷೆಗಳನ್ನು ಕಳಚಿಕೊಂಡು ಆಯುಷ್ಯ ಕಳೆದವರುಂಟು. ಅನ್ನ ಬಿಟ್ಟು ವಾರಗಟ್ಟಲೆ ಬದುಕಬಹುದೇನೊ. ನಮ್ಮ ಹಗಲಿರುಳ ಬದುಕಿನ ಬಿಡಿಸಲಾಗದ ಭಾಗವಾದ ಉಸಿರಿಗೆ ನಾವು ಗಮನ ಕೊಡುವುದು ಅಪರೂಪ. ಮೈಗೆ ನೋವುಂಟಾದಾಗ, ಇನಿದಾದ ಸೋಕು ತಾಕಿದಾಗ ಅದು ಕೂಡಲೆ ಗೊತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಗ್ಗು- ಕುಗ್ಗುವಿಕೆಗಳು ಆಗಮಾಡುವ ಮನಸಿನ ಏಳುಬೀಳುಗಳೂ ಬಲು ಬೇಗ ನಮ್ಮ ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಉಸಿರಿನ ಕಾಯಿಲೆ ಬಾರದವರಿಗೆ ಉಸಿರಿನ ಪರಿವೆ ಅಪರೂಪ.

ವಿಚಾರಿಸಿ ನೋಡಿದರೆ ಮೈಮನಸುಗಳ ನಡುವಿನ ಕಾಣದ ಕೊಂಡಿಯಾಗಿ ಉಸಿರು ಸದಾ ಕರ್ತವ್ಯ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಆದರೂ ಉಸಿರು ತನ್ನ ಕೈಸೆರೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸುಗಳ ಮರೆಯಲ್ಲಿ ಅಡಗಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ.

ಗಮನವಿಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೂ ಗೊತ್ತಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ನಮ್ಮ ಗಮನ ಇನ್ನೆತ್ತಲೋ ಸಂಚರಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ ನಮಗೆ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಶಬ್ದಗಳು ಕೇಳಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ನೋಟಗಳು ಕಾಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಸೋಕುಗಳು ತಾಕುವುದಿಲ್ಲ, ವಾಸನೆಗಳು ನಾಸಿಕಕ್ಕೆ ತಗುಲುವುದಿಲ್ಲ. ಗಮನವಿಲ್ಲದಾಗ ನಮ್ಮ ಐದೂ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಾಗಲಿ ಅವುಗಳಿಗೆ ನಿಗದಿಯಾಗಿರುವ ಹೊರಗಣ ವಸ್ತುಗಳಾಗಲಿ ವ್ಯವಹಾರಗಳಾಗಲಿ ನಮ್ಮ ಪಾಲಿಗೆ ಇದ್ದೂ ಇಲ್ಲದ ಹಾಗೆ. ಕೆಲವರು ಕಣ್ಣು ತೆರೆದುಕೊಂಡು ನಿದ್ದೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಅವರಿಗೆ ಕಾಣುವ ಹಾಗೆ ನೀವು ಹೋಗಿ ನಿಂತರೂ ನೀವು ಅವರಿಗೆ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಅವರು ಗಮನದ ಸ್ವಿಚ್ಚನ್ನು ಆಫ್‌ ಮಾಡಿಬಿಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.


ಗಮನ ಇಂದ್ರಿಯಾನುಭವಗಳ ಸ್ವಿಚ್ಚಾದರೆ, ಆ ಸ್ವಿಚ್ಚು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬೇಕಾದ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಯಾವುದು? ಉಸಿರೇ ಆ ವಿದ್ಯುತ್ತು ಎಂಬ ಸರಳ ಸತ್ಯ ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಬಹಳ ಮಂದಿಗೆ ತಿಳಿದಿಲ್ಲ. ಮೃತದೇಹದಲ್ಲಿ ಇಂದ್ರಿಯದ್ವಾರಗಳೆಲ್ಲ ತೆರೆದಿದ್ದರೂ ಆ ಮೃತದೇಹಕ್ಕೆ ಯಾವುದೂ ಕಾಣುವುದಿಲ್ಲ, ಕೇಳುವುದಿಲ್ಲ, ತಾಕುವುದಿಲ್ಲ, ಸೋಕುವುದಿಲ್ಲ. ಯಾಕೆಂದರೆ ಪ್ರಾಣಪಕ್ಷಿ ಹಾರಿ ಹೋದ ಕೂಡಲೇ ಉಸಿರೆಂಬ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸರಬರಾಜು ನಿಂತುಹೋಗಿರುತ್ತದೆ.

ಒಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ತತ್ವಪದ ಈ ಘಟನೆಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಬಣ್ಣಿಸುತ್ತದೆ:

ಒಡಲೀನ ಒಳಗಿದ್ದೆ ಹಂಸ

ನನಗೊಂದು ಮಾತ ಹೇಳದೆ ಹೋದೆ ಹಂಸಾ

ಇಲ್ಲಿ ಹಂಸವೆನ್ನುವುದು ಉಸಿರಿನ ಯೌಗಿಕ ಹೆಸರು.

ಮಾತಿಲ್ಲದ ಮಾನವಸಮಾಜವಿಲ್ಲ. ಮಾತಲ್ಲದೆ ಮಾನವ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಿರ್ಮಿತಿಗಳಾದ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಕಲೆ, ವಿಜ್ಞಾನ, ನಾಗರಿಕತೆಗಳಿಲ್ಲ. ಮಾತಾಡಲು ನಾವು ಮಾತಿನ ಅಂಗಗಳಾದ ನಾಲಗೆ, ಹಲ್ಲು, ತಾಲುವ, ಗೋಮಾಳ ಮುಂತಾದವುಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತೇವೆ. ಆದರೆ ಇವೆಲ್ಲ ಇದ್ದೂ ಮಾತು ಆಗಬೇಕಾದರೆ ಉಸಿರಿಲ್ಲದೆ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಗಂಟಲಿನಿಂದ ಹೊರಹೊರಡುವ ರೇಚಕವಾಯು ವಾಚ್ಯಂಗಗಳ ಅಡೆ, ತಡೆ, ತೆರಹು, ಮಡಿಚುಗಳನುಸಾರ ಕಿವಿಗೆ ಕೇಳುವ ವಾಗ್ರೂಪಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಮಾತಾಡು ಅನ್ನುವುದಕ್ಕೆ ಉಸಿರು ಎನ್ನುವುದು ಸಮಾನಾರ್ಥಕ. ಜೀವಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾದ ಉಸಿರೇ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ನಿಜವಾದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, ನಾಯಕ.

ಪಂಚಭೂತಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ವಾಯು ಮನುಷ್ಯರ ಒಳಗೆ ಸೇರಿ ಉಸಿರಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಉಸಿರಿನ ತತ್ವವನ್ನೇ ಪ್ರಾಣವೆಂದು ಕರೆಯುವುದು. ಉಸಿರು ಪ್ರಾಣದ ಹೊರರೂಪ; ಪ್ರಾಣ ಉಸಿರಿನ ಒಳಗುಟ್ಟು. ಮಹಾಕವಿ ಕಾಳಿದಾಸನು ಶಾಕುಂತಲ ನಾಟಕದ ಸುರುವಿನಲ್ಲಿ 'ಯಯಾ ಪ್ರಾಣಿನಃ ಪ್ರಾಣವಂತಃ' ಎಂದು- ಅಂದರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಣ ನೀಡುವ ತತ್ತ್ವವೆಂದು ನೆಲ, ಜಲ, ಬೆಂಕಿ, ಆಕಾಶ, ಸೂರ್ಯ, ಚಂದ್ರ, ವೈಶ್ವಾನರರುಗಳ ಜೊತೆ ತನ್ನ ಇಷ್ಟದೇವತೆ ಶಿವನ ಎಂಟು ಮುಖಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ವಾಯುವನ್ನು ಕೊಂಡಾಡಿದ್ದಾನೆ.
ಜೀವದ ಮೂಲಧಾತುವಾದ ಉಸಿರು ನಮ್ಮ ಮೈಮನಗಳ ಮೇಲುವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಭೂಮಿಕೆ ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿ ಹೆಸರುವಡೆದ ಲಾಗಾಯ್ತಿನ ಇಲಾಜು ಪದ್ಧತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಇಹದ ಬದುಕನ್ನು ಮಹದ ಕುರುಹನ್ನಾಗಿಸುವ ಮೇಲರಿವಿನ ಪಂಥಗಳಾದ ಯೋಗಾದಿ ವಿದ್ಯೆಗಳಲ್ಲಿ, ವಿವಿಧ ಕದನ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಸಿರನ್ನು ಪಳಗಿಸುವ, ಮೂಲ ಮೈಮನಗಳನ್ನು ಹದಗೊಳಿಸಿ ಹದುಳಿಗ ಮಾಡಿ ಮೇಲರಿವಿಗೆ, ಒಳತಿಳಿವಿಗೆ ತಯಾರಾಗಿಸುವ ಹಲವು ಉಪಾಯಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 'ಬಯಲಗಾಳಿಯ ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸದೆ ಬರಿದೆ ಬಪ್ಪುದೆ ಶಿವಯೋಗ?' ಅನ್ನುತ್ತಾನೆ ಅಲ್ಲಮ.

ಉಸಿರಾಟ ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ಸದಾ ಜರಗುತ್ತಿರುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ. ನಮ್ಮ ದೇಹದ ಒಳ ಮತ್ತು ಹೊರ ಸುತ್ತುನೆಲೆಗಳನುಸಾರ ಅದು ಸದಾ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಶರೀರದ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ನಿಧಾನವಾದಾಗ ಉಸಿರಾಟವೂ ನಿಧಾನವಾಗುತ್ತದೆ. ಶರೀರದ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ವೇಗವಾದಾಗ ಉಸಿರೂ ವೇಗವಾಗುತ್ತದೆ. ಶರೀರದ ಹಾಗೆ ಮನಸ್ಸೂ ಉಸಿರನ್ನು ಪ್ರಭಾವಿಸುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಉದ್ವೇಗವುಂಟಾದಾಗ ಉಸಿರಿನ ಗತಿ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು ಶಾಂತವಾದಾಗ ಉಸಿರೂ ಶಾಂತವಾಗುತ್ತದೆ. ಎಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಅಂದರೆ ಯೋಗಿಗಳ ಧ್ಯಾನ- ಸಮಾಧಿಗಳು ಅತ್ಯಂತ ಗಾಢವಾದಾಗ ಉಸಿರಾಟವೇ ನಿಂತುಹೋಯಿತೇನೊ ಅನ್ನುವಷ್ಟು ಸೂಕ್ಷ ್ಮವಾಗಿಬಿಡುತ್ತದೆ.
ಉಸಿರಾಟ ಸಹಜವಾಗಿದ್ದಾಗ ಅದು ಸುರಳೀತವೂ ಲಯಬದ್ಧವೂ ಆಗಿರುತ್ತದೆ. ಆ ಮೂಲಕ ಒಡಲು- ಮನಸುಗಳ ಆರೋಗ್ಯ ಚೆನ್ನಾಗಿರಬಲ್ಲುದು. ಆದರೆ ಸಹಜ ಉಸಿರಾಟಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಅಡ್ಡಿಗಳು ದೈಹಿಕ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯ ಕಾರಣ ಉಂಟಾಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಮನಸ್ಸು ಕಲಕಿ ಹೋದಾಗ ಉಸಿರಾಟ ಹ್ರಸ್ವವೂ ಲಯವಿರಹಿತವೂ ಆಗಿ ಕಾಯಿಲೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಬಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ದೇಹ-ಮನಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಸ್ಥತೆಗೆ ಮೊದಲ ದಾರಿಯೆಂದರೆ ಉಸಿರಾಟದ ಸಹಜತೆಯನ್ನು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಧೃಢಗೊಳಿಸುವುದು. ಭಗವಾನ್‌ ಬುದ್ಧ ಪ್ರಣೀತ ಅನಪಾನ ಸತಿ ಸಾಧನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾಧಕ ಮೈಮನಗಳನ್ನು ಹಗುರ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಯಾವುದೇ ಥರದ ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶ ಮಾಡದೆ ಉಸಿರಾಟದ ಒಳ ಮತ್ತು ಹೊರ ಚಲನೆಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ ನಾವು ವೀಕ್ಷಿಸತೊಡಗಿದಾಗ ಉಸಿರು ತನ್ನಷ್ಟಕ್ಕೆ ತಾನೇ ತನ್ನ ಸಹಜಗತಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿ ಮನಸು ಶಾಂತವೂ ಸ್ವಸ್ಥವೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಇದೇ ರೀತಿಯ ಉಸಿರಿನ ವೀಕ್ಷ ಣಾಕ್ರಮವನ್ನು ಜೈನಯೋಗದ ಆ ಪಂಥದ ಪ್ರೇಕ್ಷಾಧ್ಯಾನದಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಉಸಿರಾಟದ ಹಂತಗಳನ್ನು ಆಧಾರ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಲಯಬದ್ಧತೆಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುವ ಸಾಧನೆಗಳು ಹಟಯೋಗದಲ್ಲಿ ಅಳವಡಿಸಿರುವ ಹಲಬಗೆಯ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಗಳು. ಅವು ಪೂರಕ, ರೇಚಕ ಮತ್ತು ಕುಂಭಕಗಳ ನಡುವೆ ಸಮ ಮತ್ತು ವಿಷಮ ಲಯಗಳನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಿ ತನ್ಮೂಲಕ ದೇಹ- ಮನಸುಗಳನ್ನೂ ಕ್ರಮಬದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಷ್ಟು ಪ್ರಸಿದ್ಧವಲ್ಲದ ಸ್ವರಯೋಗದ ಸಾಧನೆಗಳು ಎಡ-ಬಲದ ಹೊಳ್ಳೆಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿಯುವ ಸೂರ್ಯ-ಚಂದ್ರ ಸ್ವರಗಳ ಅಂದರೆ ಉಸಿರುಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಮರಸ್ಯವನ್ನು ತಂದು ದೇಹಮನಗಳನ್ನು ಸ್ವಸ್ಥಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಚೀನಾ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಯೋಗವಿದ್ಯೆಗಳು ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಇತರ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ. ಉಸಿರಾಟ ನಮ್ಮನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿಡುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಜೀವವನ್ನು ಎತ್ತರಿಸಲೂಬಲ್ಲುದೆಂಬ ತಥ್ಯವನ್ನು ಜಗತ್ತಿನ ಹಲವು ಯೋಗಮಾರ್ಗಗಳು ಕಲಿಸಿವೆ.

ಮನಮರ್ಕಟನನ್ನು ಹಿಡಿದು ಕಟ್ಟುವುದು ಬಹಳ ಕಷ್ಟ. ಮನಸ್ಸು ನಮ್ಮ ಕೈಗೆ ಸೀದಾ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ಉಸಿರನ್ನು ಹಿಡಿದರೆ ಅದರ ಜೊತೆಗೆ ಮನಸ್ಸೆಂಬ ಜಾದೂಗಾರನೂ ನಮ್ಮ ಕರವಶವಾಗಿ ಬಿಡುತ್ತಾನೆ.

ಶಂಕರಾನಂದ ಶಿವಯೋಗಿ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ:

ಮನಹೋದತ್ತ ಹೋಗಲಿ ಜೀವೇ

ತನು ನೀನು ಒಂದಾಗಿರಿ

ಮುಂದಿನ ಲೇಖನ

Vijay Karnataka News App: ನಿಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲು ನಡೆಯುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನುಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಾ? ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಆ್ಯಪ್‌ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ ಹಾಗೂ ರಿಪೋರ್ಟ್‌ ಕಳಿಸಿ
ಲೇಟೆಸ್ಟ್‌ ನ್ಯೂಸ್‌ ಅಪ್‌ಡೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿರಿ, Vijay Karnataka ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌ಪೇಜ್‌ ಲೈಕ್‌ ಮಾಡಿರಿ