ಆ್ಯಪ್ನಗರ

ಇಂದು ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ ಡೇ: ನಾಡು ಕಟ್ಟಿದ ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ ಮಹನೀಯ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ

1860ರಲ್ಲಿಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರದ ಮುದ್ದೇನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿಜನಿಸಿದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರದಲ್ಲಿಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿ 1875ರಲ್ಲಿಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದು ವೆಸ್ಲಿಯನ್‌ ಮಿಷನ್‌ ಹೈಸ್ಕೂಲಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು.

Vijaya Karnataka 15 Sep 2019, 10:23 am
- ಹಳದೀಪುರ ವಾಸುದೇವ ರಾವ್‌
Vijaya Karnataka Web vishwerayya

ನೂತನ ಭಾರತ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಕಾಲದಲ್ಲಿಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ವಲಯದಲ್ಲಿಅದಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಸ್ಪಂದಿಸಿದ, ನಾಡಿನ ಜನತೆಯ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅದನ್ನು ಈಡೇರಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದ, ಮೈಸೂರು ದೊರೆಗಳ ಜನಸ್ನೇಹಿ ಆಶಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯರೂಪಕ್ಕೆ ತಂದ ದೇಶಭಕ್ತ ದಿವಾನ್‌, ಮಹಾನ್‌ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಸರ್‌ ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನ ಇಂದು(ಸೆ.15). ದೇಶವನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ 'ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ ಡೇ' ಕೂಡ.

1860ರಲ್ಲಿಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರದ ಮುದ್ದೇನಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿಜನಿಸಿದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರದಲ್ಲಿಪ್ರಾಥಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿ 1875ರಲ್ಲಿಬೆಂಗಳೂರಿಗೆ ಬಂದು ವೆಸ್ಲಿಯನ್‌ ಮಿಷನ್‌ ಹೈಸ್ಕೂಲಿಗೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. 1881ರಲ್ಲಿಸೆಂಟ್ರಲ್‌ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಉನ್ನತ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿಬಿಎ ಪದವಿ ಪಡೆದು ಪಾಸಾದರು. ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ವೇತನ ಪಡೆದು ಪುಣೆಗೆ ಹೋದ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ, ಮೂರು ವರ್ಷದ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಎರಡೂವರೆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿಯೇ ಮುಗಿಸಿ 1883ರಲ್ಲಿಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಪದವಿಯಾದ ಎಲ್‌ಸಿಇ ಮತ್ತು ಇಸಿಎಲ್‌ ಪರೀಕ್ಷೆ ಬರೆದು ಇಡೀ ಬೊಂಬಾಯಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಥಮರಾಗಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರು.

ಮುಂಬಯಿ ಸರಕಾರ ಅವರನ್ನು ಅಸಿಸ್ಟೆಂಟ್‌ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಆಗಿ 1884ರ ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿನೇಮಿಸಿತು. ಅಲ್ಲಿಅವರು ಸೂಪರಿಂಟೆಂಡೆಂಟ್‌ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ವರೆಗೆ ಹಲವು ಹುದ್ದೆ ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಆರಂಭದಲ್ಲಿಅವರಿಗೆ ನಾಸಿಕ್‌ ವಿಭಾಗದ ನೀರಾವರಿ ಕಾಮಗಾರಿ ವಹಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ನಂತರ ಧೂಲಿಯಾ ನಗರಕ್ಕೆ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುವ ಯೋಜನೆಗೆ ನಿಯುಕ್ತಿಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಸಿಂದ್‌ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಸುಕ್ಯೂರ್‌ ನಗರಕ್ಕೆ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಒದಗಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಸಿಂಧು ನದಿಯ ಕೆಸರು ನೀರು ಕುಡಿಯುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ಆಗ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ನದಿ ದಂಡೆಯ ಸಮೀಪ ಒಂದು ವೃತ್ತಾಕಾರದ ಬಾವಿ ತೋಡಿ ಅದಕ್ಕೆ ನೀರು ಜಿನುಗಿಸಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ನಗರಕ್ಕೆ ಸರಬರಾಜು ಮಾಡುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. 1899ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿಇವರನ್ನು ಪುಣೆಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಮಿತಿ ಮೀರಿದ ನೀರಿನ ಬಳಕೆ, ಜೌಗು ಜಮೀನಿನ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಎಂವಿ ಜಾಣ್ಮೆಯಿಂದ ಸಭೆ ಸೇರಿಸಿ ಎಲ್ಲರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಪಡೆದು ಪರಿಹರಿಸಿದರು.

ಭಾರತದ ಇರಿಗೇಷನ್‌ ಕಮಿಷನ್‌ ನೇಮಕವಾಯಿತು. ಆ ಕಮಿಷನ್‌ಗೆ ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ನೀರಾವರಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಚಿತ್ರ, ಚರಿತ್ರೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಎಂವಿ ವರದಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಈ ವರದಿಯನ್ನು ಕಮಿಷನ್‌ ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ನೀರಾವರಿಯಲ್ಲಿಜಾರಿಗೆ ತಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಸುಧಾರಣೆ ಎಂದರೆ ಬ್ಲಾಕ್‌ ಸಿಸ್ಟಮ್‌ ಇರಿಗೇಷನ್‌, ಅಂದರೆ ಹಂತ ನೀರಾವರಿ ಪದ್ಧತಿ. 1901ರಲ್ಲಿಎಂವಿ ಒಂದು ವರ್ಷ ಬೊಂಬಾಯಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸ್ಯಾನಿಟರಿ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ ಆಗಿ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಆ ಅಧಿಕಾರ ಪಡೆದ ಪ್ರಥಮ ಭಾರತೀಯ ಅವರು. ಆಗ ಅವರು ಬೊಂಬಾಯಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲಾನಗರಗಳಿಗೂ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ಮತ್ತು ಒಳಚರಂಡಿ ಸುಧಾರಣೆಯ ಮೂಲಕರ್ತರಾದರು. ಧಾರವಾಡ ಮತ್ತು ವಿಜಾಪುರಗಳಿಗೆ ನೀರು ಸರಬರಾಜು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿದರು. ಅವರು ಮಾಡಿದ ಇನ್ನೊಂದು ಅವಿಸ್ಮರಣೀಯ ಕೆಲಸವೆಂದರೆ, ಖಡಕ್‌ವಾಸ್ಲಾಜಲಾಶಯಕ್ಕಾಗಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ತೂಬು ಬಾಗಿಲು. ಇದರಿಂದ ಜಲಾಶಯದಿಂದ ಅನವಶ್ಯಕ ಹರಿದು ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದ ಶೇ.25ರಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವಂತಾಯಿತು.

ತಮ್ಮ 24 ವರ್ಷಗಳ ಸೇವಾವಧಿಯಲ್ಲಿವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು 14 ವರ್ಷ ಪುಣೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಕಳೆದಿದ್ದರು. ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನರಾದ ಬಾಲಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ, ರಾನಡೆ, ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ ಮುಂತಾದವರ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದರು. ನಿಚ್ಚಳ ದೇಶಭಕ್ತರಾಗಿದ್ದ ಇವರೆಲ್ಲಎಂವಿಯವರನ್ನು ಗೌರವಾದರದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇನ್ನೂ ಒಂದು ವರ್ಷ ಸೇವೆ ಬಾಕಿ ಇರುವಾಗಲೇ ನಿವೃತ್ತಿ ಪಡೆದರು.

ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ


ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿಹರಿಯುವ ಮೂಸಿ ನದಿ, 1908ರ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ ಬಂದ ಅತಿವೃಷ್ಟಿಯಿಂದಾಗಿ ಉಕ್ಕಿತು. 1500 ಜನ ಮೃತಪಟ್ಟರು. ಮುಂದೆ ಈ ರೀತಿಯ ಅವಘಡ ಆಗದಂತೆ ಸೂಕ್ತ ಯೋಜನೆ ನೀಡಲು ಸರಕಾರ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರನ್ನು ಕೋರಿತು. 1909ರ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿಎಂವಿ ಕೆಲಸ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಸಮೀಕ್ಷೆ ನಡೆಸಿದ ಎಂವಿ, ನಗರಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕ ಚರಂಡಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ನಕ್ಷೆ ಒದಗಿಸಿದರು. ನಗರದ ಮೇಲ್ಗಡೆ ಮೂಸಿ ಹಾಗೂ ಈಸಿ ನದಿಗಳಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿ ನೆರೆಯ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಪ್ಲಾನ್‌ ರೂಪಿಸಿದರು. ನಗರದೊಳಗೆ ನದಿಯ ಇಕ್ಕೆಲಗಳ ದಡ ಎತ್ತರಿಸುವ ಸೂಚನೆ ನೀಡಿದರು.

ತಾಯ್ನಾಡಿಗೆ ಸಂದ ಸೇವೆ

ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಮುಖ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಎಂ. ಮಾಕ್‌ ಹಚ್ಚಿನ್‌ 1909 ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿನಿವೃತ್ತಿ ಹೊಂದಿದರು. ಮೈಸೂರು ಮಹಾರಾಜರು ಹಾಗೂ ದಿವಾನ ವಿ.ಪಿ. ಮಾಧವರಾಯರಿಗೆ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಈ ಹುದ್ದೆಗೆ ಬರಲಿ ಎಂಬ ಉದ್ದೇಶವಿತ್ತು. ದಿವಾನರು ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಬೊಂಬಾಯಿ ವಿಳಾಸಕ್ಕೆ ತಂತಿ ಕಳುಹಿಸಿದರು. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರು ಹೈದರಾಬಾದ್‌ ಕೆಲಸವನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿರುವುದರಿಂದ ಅವರ ಈ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. ಮಾಧವರಾಯರ ನಂತರ ದಿವಾನರಾದ ಆನಂದರಾಯರು ಆಗ್ರಹಪೂರ್ವಕ ಪತ್ರ ಬರೆದು, ಮಹಾರಾಜರ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿದರು. ಇದಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನರು ಮುಖ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಪದವಿಯನ್ನು 1909ರ ನವಂಬರ್‌ 15ರಂದು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಅವರು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಾಲಿಟ್ಟ ಘಳಿಗೆ, ಅಮೃತಘಳಿಗೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು.

ಮೈಸೂರು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಸಂಪದ್ಭರಿತ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಆಧುನಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿಪ್ರಗತಿಪರ, ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿಮುಂದುವರಿದ ಪ್ರದೇಶವಾಗಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ಅವರ ಕನಸಾಗಿತ್ತು. ನಾಡಿನ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಎಕನಾಮಿಕ್‌ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್‌ ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಲಹೆ ಮಾಡಿದರು. ಸಭೆಯಲ್ಲಿಮೂರು ಭಾಗಗಳಿದ್ದವು. ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಕೃಷಿ. ಕೈಗಾರಿಕೆ ಮತ್ತು ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಭಾಗಕ್ಕೆ ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂರವರೆ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಕೃಷಿಗೆ ವೆಂಕೋಬರಾಯರು, ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಎಚ್‌.ವಿ. ನಂಜುಂಡಯ್ಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾದರು. ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಹಿಂದುಳಿದ ಪಂಗಡ ಮತ್ತು ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ವಿಶೇಷ ಧನಸಹಾಯ ಯೋಜನೆ ರೂಪಿಸಿದರು.

ಕಾವೇರಿ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣಕ್ಕೆ ಸಮೀಪ ಕನ್ನಂಬಾಡಿ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯ ಬಳಿ ಅಣೆಕಟ್ಟೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಯೋಜನೆ ಸಿದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. ಬೊಂಬಾಯಿ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿಹಲವಾರು ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿದ ಅನುಭವ ಇಲ್ಲಿಪೂರ್ಣ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಂತು. ಯೋಜನೆ ರೂಪುರೇಷೆ ಹೀಗಿತ್ತು: 8,600 ಅಡಿ ಉದ್ದದ 140 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಅಣೆಕಟ್ಟು; 1,50,000 ಎಕರೆ ಜಮೀನಿಗೆ ನೀರಾವರಿ; 80,000 ಅಶ್ವಶಕ್ತಿಯ ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಉತ್ಪತ್ತಿ; ಚಿನ್ನದ ಗಣಿಗಲ್ಲದೆ ಪ್ರಮುಖ ನಗರ ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್‌ ಒದಗಿಸಲು ಸಂಕಲ್ಪ. ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಎರಡು ಕೋಟಿ ಐವತ್ತಮೂರು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ ವೆಚ್ಚದ ಅಂದಾಜು. ಕಟ್ಟೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ14.5 ಅಡಿ ಅಗಲದ ರಸ್ತೆ; ತಳಪಾಯದ ಅಗಲ 111 ಅಡಿ. ನೀರು ನಿಲ್ಲುವ ಎತ್ತರ 124 ಅಡಿ. ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ48,300 ಘನ ಅಡಿ ನೀರು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಅವಕಾಶ. ಮುಳುಗಡೆಯಾದ 25 ಹಳ್ಳಿಗಳ 23,533 ಎಕರೆ ಜಮೀನಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ಪರಿಹಾರ ಮತ್ತು ಅವರು ಕಳೆದುಕೊಂಡ ಭೂಮಿಗಿಂತಲೂ ಒಳ್ಳೆಯ ಭೂಮಿಯ ಮರುವಸತಿ. ಮದ್ರಾಸು ಸರಕಾರದಿಂದ ಯೋಜನೆಗೆ ಆಕ್ಷೇಪ ಎದುರಾಯಿತು. ವಿಷಯ ಇಂಡಿಯಾ ಸರಕಾರಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು. ಆಗಿನ ವೈಸರಾಯ್‌ ಲಾರ್ಡ್‌ ಹಾರ್ಡಿಂಜ್‌ರವರು ಕಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟಲು ಅಪ್ಪಣೆ ಕೊಟ್ಟರು.

ಆನಂದರಾಯರ ನಂತರ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯವರು ದಿವಾನರಾಗಬೇಕೆಂದು ಮಹಾರಾಜರು ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡಿದರು. ಮೊದಲು ಎಂವಿ ಒಪ್ಪದೇ ಇದ್ದರೂ ಮಹಾರಾಜರ ಒತ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಮಣಿದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡು 1912ರ ನವೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿಅಧಿಕಾರ ಗ್ರಹಣ ಮಾಡಿದರು. ಶಿಕ್ಷಣ, ತಾಂತ್ರಿಕ ಶಿಕ್ಷಣ, ಕೈಗಾರಿಕೆ, ನೀರಾವರಿ ಇತ್ಯಾದಿ ಕೆಲಸಗಳತ್ತ ಗಮನ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದರು. ನಾಡಿನ ಸರ್ವತೋಮುಖ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಾಧಿಸಬೇಕಾದರೆ ಕೈಗಾರಿಕೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಾಗಿ ಜನರಿಗೆ ಕೆಲಸ ಸಿಗುವಂತಾಗಬೇಕು, ನಾಡಿನಲ್ಲಿಉತ್ಪಾದನೆ ಆಗಬೇಕು, ಜನರು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆಯಬೇಕು ಎನ್ನುವುದು ಎಂವಿ ನಿಲುವು ಆಗಿತ್ತು. ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳ ಶಾಲೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ಹೆಚ್ಚಾದವು. ಮೈಸೂರಿನ ಮಹಾರಾಣಿ ಕಾಲೇಜು ಮೊದಲನೆಯ ದರ್ಜೆಗೇರಿತು. 1914ರಲ್ಲಿಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿಗೆಂದೇ ಹಾಸ್ಟೆಲ್‌ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಕೃಷಿ ಶಾಲೆ ಸ್ಥಾಪನೆ ಆಯಿತು. ಮೆಕ್ಯಾನಿಕಲ್‌ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಶಾಲೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿದ್ಯಾಲಯ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು. ಜಿಲ್ಲೆಗೊಂದರಂತೆ ಕೈಗಾರಿಕಾ ತರಬೇತಿ ಶಾಲೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಕಾಲೇಜು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು.

ಮೈಸೂರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ರಚನೆ ಆಗಬೇಕು ಎಂದು ಎಂವಿ ಸಂಕಲ್ಪಿಸಿದರು. ಪ್ರಾಂತದ ಶಿಕ್ಷಣ ತಜ್ಞರನ್ನು ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌, ಜಪಾನ್‌, ಅಮೆರಿಕ, ಆಸ್ಪ್ರೇಲಿಯಾಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿಸಿ ವರದಿ ತರಿಸಿ, ಅದರಂತೆ, ವಿವಿ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಮುಂದಾದರು. 1916ರಲ್ಲಿಇಂಡಿಯಾ ಸರಕಾರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ನೀಡಿತು. ಆದರೆ ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಉನ್ನತ ಶಿಕ್ಷಣ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಮದರಾಸು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ತಕರಾರು ತೆಗೆಯಿತು. ಆದರೆ ಮೋಕ್ಷಗುಂಡಂ ಬಿಡಲಿಲ್ಲ. ಸಭೆ ಸೇರಿಸಿ ಎಲ್ಲರ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಪಡೆದರು. 1916ರ ಜುಲೈ ಒಂದರಂದು ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಜನಿಸಿತು. 19.10.1918ರಂದು ನಡೆದ ಘಟಿಕೋತ್ಸವದಲ್ಲಿಮಹಾರಾಜರು ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿ, ''ಭವಿಷ್ಯತ್ತಿನ ಕನಸನ್ನು ಮೀರಿಸಿದೊಂದನ್ನು ಸಜೀವ ಸೃಷ್ಟಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಅವರ ದೇಶಭಕ್ತಿ, ಉತ್ಸಾಹ ನಿಶ್ಚಲವಾದುದು. ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿಎಲ್ಲರಿಗಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಹೆಸರು ಸದಾ ಸ್ಮರಣೆಯಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ,'' ಎಂದರು. ಭಾರತದಲ್ಲಿವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೊದಲ ದೇಶೀ ಸಂಸ್ಥಾನವೆನಿಸಿತು ಮೈಸೂರು. ಸರ್ವಪಲ್ಲಿರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್‌, ಎಂ. ಹಿರಿಯಣ್ಣ ಮುಂತಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಎಂವಿ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ವಿವಿಗೆ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಬರತೊಡಗಿದರು. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು ಕೂಡ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು.

ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಗತಿ

ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ವಿಪುಲ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸದುಪಯೋಗ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮುಂದಾದ ಸರ್‌ ಎಂವಿ, ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ಮೈಸೂರು ಪ್ರಾಂತದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರಗಳು ವಿಪುಲವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಇವುಗಳ ಉಪಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಶ್ರೀಗಂಧದ ಎಣ್ಣೆ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಶಿವಮೊಗ್ಗದಲ್ಲಿಪ್ರಾರಂಭ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹೀಗೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಎಣ್ಣೆ ಸೂಕ್ತ ಉಪಯೋಗ ಹೊಂದಲು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಸ್ಯಾಂಡಲ್‌ ಸೋಪ್‌ ಕಾರ್ಖಾನೆ ತೆರೆಯಲಾಯಿತು. ಅತ್ಯಧಿಕ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿಸಿಗುತ್ತಿದ್ದ ಬಿದಿರಿನ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಕಾಗದದ ಕಾರ್ಖಾನೆಯನ್ನು ಭದ್ರಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿಆರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಮುಂತಾದೆಡೆ ವಿಪುಲವಾಗಿ ಸಿಗುತ್ತಿದ್ದ ಸುಣ್ಣದ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಸಿಮೆಂಟ್‌ ತಯಾರಿಸಲು ಡೈಮಂಡ್‌ ಸಿಮೆಂಟ್‌ ಕಾರ್ಖಾನೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ತಮಗೆ ಸಿಕ್ಕ ಸಂಭಾವನೆ ಉಪಯೋಗಿಸಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿಶ್ರೀ ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿದ್ಯಾಲಯ ಸರ್‌ ಎಂವಿ ಆರಂಭಿಸಿದರು. 1955ರಲ್ಲಿಅವರಿಗೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಭಾರತ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. 1962ರಲ್ಲಿಅವರು ಕೀರ್ತಿಶೇಷರಾದರು.

ಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ ಡೇ

ವಿಶ್ವದ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿಇಂಜಿನಿಯರ್ಸ್‌ ಡೇಯನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಿನಗಳಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿಅದು ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯನವರ ಜನ್ಮದಿನವಾದ ಸೆ.15ರಂದು ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ದಿವಾನರಾಗಿ, ಇಂಜಿನಿಯರ್‌ ಆಗಿ ಅವರು ನಾಡಿಗೆ ನೀಡಿದ ಹಲವು ಜನೋಪಯೋಗಿ, ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಅದ್ಭುತಗಳ ಸ್ಮರಣೆಗಾಗಿ ಈ ದಿನ ಮೀಸಲಾಗಿದೆ.

ಸರ್‌ ಎಂವಿಯವರ ಮಹಾಯೋಜನೆಗಳು

- ಕೆಆರ್‌ಎಸ್‌ ಅಣೆಕಟ್ಟು

- ಭದ್ರಾವತಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆ

- ಮೈಸೂರು ಸ್ಯಾಂಡಲ್‌ ಸೋಪ್‌ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ

- ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ

- ಸ್ಟೇಟ್‌ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ಆಫ್‌ ಮೈಸೂರು

- ಮೈಸೂರು, ಬೆಂಗಳೂರು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ರಂಥಾಲಯಗಳು

- ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು

- ಜಯಚಾಮರಾಜೇಂದ್ರ ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿದ್ಯಾಲಯ

- ಹೆಬ್ಬಾಳ ಕೃಷಿ ವಿದ್ಯಾಲಯ

- ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ ಕಾಲೇಜು

ದೇಶವನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದೆಂದರೆ ಒಳ್ಳೆಯ, ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಪ್ರಜೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು ಎಂದೇ ಅರ್ಥ.
- ಸರ್‌ ಎಂ ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ

ಎಂವಿ ಕೃತಿಗಳು

- ಮೆಮೊರೀಸ್‌ ಆಫ್‌ ಮೈ ವರ್ಕಿಂಗ್‌ ಲೈಫ್‌

- ಪ್ಲಾನ್‌್ಡ ಎಕಾನಮಿ ಫಾರ್‌ ಇಂಡಿಯಾ

- ಅನ್‌ಎಂಪ್ಲಾಯ್‌ಮೆಂಟ್‌ ಇನ್‌ ಇಂಡಿಯಾ

- ನೇಷನ್‌ ಬಿಲ್ಡಿಂಗ್‌: ಎ ಫೈವ್‌ ಇಯರ್‌ ಪ್ಲಾನ್‌ ಫಾರ್‌ ಪ್ರಾವಿನ್ಸಸ್‌

ಮುಂದಿನ ಲೇಖನ

Vijay Karnataka News App: ನಿಮ್ಮ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲು ನಡೆಯುವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನುಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಯಸುತ್ತೀರಾ? ಹಾಗಿದ್ದಲ್ಲಿ ವಿಜಯ ಕರ್ನಾಟಕ ಆ್ಯಪ್‌ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ ಹಾಗೂ ರಿಪೋರ್ಟ್‌ ಕಳಿಸಿ
ಲೇಟೆಸ್ಟ್‌ ನ್ಯೂಸ್‌ ಅಪ್‌ಡೇಟ್‌ಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಿರಿ, Vijay Karnataka ಫೇಸ್‌ಬುಕ್‌ಪೇಜ್‌ ಲೈಕ್‌ ಮಾಡಿರಿ